حضور افراطی زنان در فضای مجازی و آسیب های آن

به گزارش خانه خشتی، این روزهها ، کمتر کسی را می‌توانی پیدا کنی که تلفن همراهش دستش نباشد و سر و کله و تمام حواسش در آن نباشد! در مهمانی‌ها، در کوچه و خیابان، موقع شام و ناهار و خلاصه همه جا، این مهمان ناخوانده حضور دارد.
در این گزارش سعی کردیم نظرات زنان را در مورد استفاده از محیط مجازی بخصوص واتساپ ،تلگرام و… را جویا شویم به نظر می رسد که زنان باید از آسیب های استفاده از اینترنت، آگاه باشند؛ تا با ناآگاهی، گرفتار مصائب نشوند.
این موضوع  بهانه‌ای شد تا پای صحبت عده‌ای از بانوان رفسنجانی  نشسته و شنوای تجاربشان از فضای مجازی باشیم.
“اعظم ،۲۴ ساله خانه دار” در خصوص استفاده از محیط مجازی می گوید :به نظر من استفاده از واتساپ و تلگرام یا در کل اینترنت خیلی جذاب و سرگرم کننده است من بیشتر اوقات فراغت  را در واتساپ و تلگرام سپری می کنم  با تشکیل گروه دوستانه از پیامک های جالب و جک های خنده دار و عکسهای زیبا که دوستانم برام می فرستند لذت می برم اگر به درستی و در صورت نیاز از آن استفاده شود به نظرم واتساپ ، تلگرام و کل محیط مجازی فضای خوبی می باشد .
“رقیه –ن ۲۷ ساله معلم” می گوید :بستگی به استفاده ای که از این جور برنامه ها می کنیم داره ،بعضی ها میرن تو گروه آشپزی ،خب واقعا خیلی خوبه !اطلاعات آشپزی و نکات آموزنده ای  در خصوص آشپزی یاد می گیرند .
«زینب – ن ۲۲ساله دانشجو» تجارب متفاونی در فضای مجازی داشته است.اومی‌گوید: من از جمله دخترهایی هستم که تحت چارچوب‌ها و خط قرمزهای خانواده‌ام و نظارت مادرم وارد فضای مجازی شدم. مادرم در عین اینکه به فعالیت من نظارت می کند، نحوه رفتار درست، برخورد مناسب و استقلال در این فضا را بهم آموزش ‌داده بنابراین من، به عنوان یک دختر، تحت شرایط کنترل شده وارد فضای مجازی شدم و رفتار یا عکس نامناسبی در این فضا نداشتم.
او ادامه داد: یکی از تلخ‌ترین تجربیاتم در فضای مجازی هنگامی بود که فردی که بر اساس عکس پروفایلش مردی ۴۰ساله می‌آمد بی هیچ مقدمه‌ای شروع به ارسال عکس‌های مستهجن کرد.
به اعتقاد وی نحوه استفاده از این فضا به فهم افراد برمی گردد البته با افراد مزاحم، قانونی هم می توان برخورد کرد البته نکته اینجاست که رسیدگی به این موارد چه قدر برای مراجع قانونی اهمیت دارد.
«مریم – ز  ۳۱ ساله کارمند » درباره استفاده بهینه از این فضا معتقد است که برای ورود به فضای مجازی مثل سایر محیط هایی که ما در آن قرار می گیریم باید تربیت بشویم و با آن آشنا باشیم و تفاوتهایش را با یک فضای واقعی بشناسیم.
وی ادامه می دهد :من به شخصه از محیط تلگرام استفاده می کنم و در گروه های مختلف آموزشی عضو هستم و همیشه مطالب جالب و آموزنده ای را دریافت می کنم .
” زینب- ز ۳۱ ساله کارمند ” : در جامعه ما هم دختران و هم پسران به طرق مختلفی آسیب دیده‌اند و نتیجه آن وضعیتی است که الان می‌بینیم.
وی می افزاید : با این وجود این بستگی دارد به افراد مختلف و سلیقه های مختلف و طرز تفکرشون از این برنامه ها.من مورد داشتم در مورد یکی از دوستانم که وقتی ازدواج کرد کلا رابطه اش با این جور محیط ها قطع کرده و وقتی در مورد علتش پرسیدم بهم گفت که همسرم بطور کلی با محیط مجازی مخصوصا واتساپ و وایبر مخالف هست به گفته همسرش این جور برنامه ها مخرب هستند .
و اما مهناز-س ۳۵ ساله بر این اعتقاد دارد که فرهنگ سازی و آموزش رفتارهای درست در این فضا بهترین راه حل است.
وی می افزاید : من خودم ارایشگر و متاهل هستم از محیط واتساپ و تلگرام زیاد استفاده می کنم مخصوصا در گروه هایی که به حیطه کاریم مربوط می شود عضو هستم و هر روز مطالب جدیدی برام ارسال می شود ولی برنامه ام را طوری تنظیم می کنم که استفاده از این محیط ها در وظایف همسرداری و بچه داریم هیچ لطمه ای وارد نکند استفاده از این برنامه ها  کانون خانواده ، صفا و صمیمیت و گفتمان اعضای خانواده باهم، تحت تاثیر قرار می دهد، به عنوان مثال خانم خانه در حال غذا درست کردن، رسیدگی به درس و مشق فرزندان و شاید حتی هنگامی که فرزندانش را در آغوش کشیده، در تمام این مدت، تلفن همراهش دستش است و دائم با آن مشغول.در این میان بقیه اعضای خانواده، مثل  همسر و شاید هم فرزندان، از این کار او شاکی می‌شوند و این شاکی شدن زمانی بیشتر می‌شود که یک یا دو نفر از اهل خانه، اهل این شبکه‌ها نباشند و شاید هم بلد نباشند و امکاناتش را نداشته باشند، آن وقت است که حتی با شنیدن صدای زنگ و یا آهنگِ آمدن پیامک تلفن همراه، شاکی شده و محیط خانه پر از تنش می‌شود.
بعد از اینکه نظر چند تن از خانمها رو در مورد فضای مجازی پرسیدیم سراغ آقای عبدالرضا فارسی رفتیم  و درباره تاثیر فضای مجازی بر بانوان و راهکارهای کاهش آسیب‌های فضای مجازی  پرسیدیم .
عبدالرضا فارسی کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی ضمن بیان اینکه فضای مجازی موضوعی نیست که فقط به تنهایی در حیطه روانشناسی به آن بپردازیم گفت : پرداختن به موضوع فضای مجازی  باید بصورت همه جانبه باشد وبه ابعاد حقوقی، جامعه شاسی، و… آن نیز  پرداخته شود .
وی افزود:با استفاده از فضای مجازی  هم می‌توان آموزه‌های دینی و ارزش‌های انسانی را منتشرنمود و هم محتوای ضد اخلاقی و انسانی را منتقل نمود، شبکه‌های اجتماعی در کنار این اثرات منفی و مخرب فواید بی‌نظیری برای پیشرفت و ترقی جوامع، سازمان‌ها و افراد نیز داشته است و انتخاب بعد مثبت یا منفی هر فناوری بر عهده خود کاربر است.
کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی از این ابزارها به عنوان شمشیر دو لبه یاد کرد و گفت :عصر هزاره سوم عصر انتقال اطلاعات و تبادل اطلاعات است و این وسایل هم از قبیل واتساپ ،تلگرام و… یک نوع ابزار انتقال اطلاعات به حساب به شمار می آیند ولی زنان به لحاظ داشتن احساسات  تاثیر پذیری این ابزارها بر روی آنها بیشتر هست.
وی سرعت انتقال اطلاعات –دسترسی سریع ،آسان و ارزان این ابزارها را جزو محاسن برشمرد و گفت : این ابزارها فاصله های زمانی و مکانی را از بین برده است و در انتقال مطالب آموزشی بسیار مفید هستند .
وی در خصوص معایب این ابزارها گفت : معمولاً افرادی که بیش از ۵ ساعت برای شبکه‌های اجتماعی وقت خود را صرف می‌کنند به نوعی این عمل آنها منجر به معتاد شدن آنها به این شبکه‌های اجتماعی می‌شود.
وی ضعف نهاد خانواده وصله ارحام، جرأت وجسارت ارتکاب جرم به خاطر ناشناخته بودن درمحیط ،را از دیگر معایب این ابزارها دانست و گفت : فضای مجازی فضایی است که اهالی آن درعین ارتباط همدیگر را نمی شناسند. هرروز می شود بایک هویت خاص وارد این فضا شد لذا این فضا خودبخود جرم زا وآسیب آفرین است. و همچنین کسانی که در استفاده از اینترنت افراط می کنند به جای اینکه به دنبال ارتباط برقرارکردن با نزدیکان وفامیل ها باشند به دنبال چت کردن ودوست یابی درخارج از خانه هستند.
عبدالرضا فارسی ادامه داد :وجود شبکه های اجتماعی گفتگو در میان خانواده ها را کمتر کرده است بصورتی که فضای مجازی پیوندها و روابط سنتی را تضعیف می کند اکثر روابطی از طریق شبکه های اجتماعی ایجاد می شود، پایه و اساسی ندارد زیرا مبنای واقعی ندارد. در این گونه روابط معمولاً افراد ناشناس هنگام توصیف خود در این شبکه ها، تصویر غیر واقعی از خود ارائه می کنند و به‌طور خودآگاه یا ناخودآگاه موجب فریب افکار دیگران می‌شوند.
وی تصریح کرد :از آنجایی‌که خانم‌ها به طور کلی در جامعه در مقایسه به مردان در برابر اتفاقات آسیب‌پذیرتر هستند بر همین اساس آثار شبکه‌های اجتماعی بیشتر متوجه خانم‌ها می‌شود و سوءاستفاده‌ها ممکن است این فضا را برای خانم‌ها آسیب‌پذیرتر کنند. حضور افراطی زنان در شبکه های اجتماعی باعث دور شدن اعضای خانواده از همدیگر می شود، شبکه های اجتماعی به نوعی نقش مادر بودن و همسر بودن زن را مختل می سازند شاید یکی از معضلات شبکه‌های اجتماعی، ورود بی‌اجازه به حریم‌خصوصی اشخاص مختلف است. این مسأله را می‌توان اصلی‌ترین عامل نارضایتی زوجین از حضور همسرشان در شبکه‌های اجتماعی دانست.
وی افزود :شبکه‌های اجتمای آسیب‌های جدی به خانواده‌ها می‌زند و حضور بیش از اندازه اعضای خانواده در شبکه‌های اجتماعی طلاق عاطفی را در میان خانواده ایرانی گسترش داده است.
فقدان همدلی و فقدان مهارت گفتگو میان زوجین موجب پناه بردن آنان به شبکه‌هایی مانند وایبر، واتس‌آپ و لاین می‌شود تا از این طریق نیازهای عاطفی خود را برآورده کنند. ورود به این شبکه‌ها ممکن است با آسیب‌هایی همراه باشد، چرا که روز به روز از ارتباط مثبت زوجین با یکدیگر کاسته می‌شود.در چنین حالتی و عدم وجود گفتگوی صمیمانه بین زوجین موجب سکوت و انزوای آنان می شود و سکوت زوجین، زیر ساخت آسیب های زندگی مشترک است.
وی نقص حریم خصوصی و شکستن حریم مخصوصا در زنان ،انزوا و دور ماندن از محیط های واقعی ،مصنوعی و غیر حقیقی بودن ارتباطات در این فضاها،بی‌هویتی ، بحران هویت و اختلال شخصیت، فریب و بهره کشی جنسی، انتقال اطلاعات غیر صحیح ، سواستفاده از اطلاعات شخصی و پروفایل ، دوستی‌های بدون مرز و ضابطه، گسست فکری و عاطفی در بین اعضای خانواده ، گریز از واقعیت را از جمله معایب این ابزارها دانست .
وی بهترین راهکار برای کاهش آسیبهای فضای مجازی را آموزش دانست و گفت :آموزش صحیح استفاده از فضای مجازی  باید از طریق نهادهای آموزشی مانند  آموزش و پرورش و خانواده اغاز شود، آموزش و پرورش باید در برنامه های درسی خود برای دانش آموزان نحوه صحیح استفاده از این ابزارها ،و آسیب ها و عوارض ناشی از عدم استفاده صحیح از ان  را آموزش دهد .
این  کارشناس ارشد روانشاسی تربیتی در ادامه گفت : :همچنین در خانواده والدین با آموزش استفاده صحیح ودرست به فرزندان مخصوصا به دختران می توانند در کاهش آسیب های مجازی موثر باشند.
فارسی  ایجاد محیط های مجازی خانوادگی سالم را از دیگر راهکارهای کاهش آسیب های فضای مجازی دانست و گفت : با ایجاد محیط های مجازی خانوادگی سالم ضمن کنترل فرزند خود و ایجاد امنیت و با دعوت افراد شناخته شده بخشی از نیازهای فرزندان خود را برآورده کرده و فرصت حضور زنان ،فرزندان ،افراد در محیط های ناسالم را از بین می بریم .
وی گذراندن اوقات فراغت با اعضای خانواده وایجاد فضای صمیمانه در خانواده خصوصا گفتگوی صمیمانه ،  فرهنگ سازی در زمینه استفاده از این ابزارها را از دیگر راهکارهای کاهش آسیبهای فضای مجازی عنوان کرد .