در آستانه حضور فیلمساز شیلیایی در ایران و در آستانه 28 مرداد؛
لیتین؛ فیلمسازی که با دوربینش، به مقابله با کودتاگران امریکایی رفت
«میگل لیتین»، فیلمساز شیلیایی حاضر در جشنواره عمار می‌گوید: همه فیلم‌ها، مفاهیمی سیاسی در خود دارند، پس صنعت سینما، کاملا سیاسی است. فیلم‌هایی که تلاش می‌کنم بسازم، فیلم‌هایی انسان‌گرا، متعهد به عالی‌ترین انگیزه‌های بشری و انسانی است.
به گزارش خانه خشتی، طبق اعلام دبیرخانه سومین دوره بخش بین الملل جشنواره مردمی فیلم عمار و همزمان با ایام کودتای امریکایی ۲۸ مرداد، «میگل لیتین» از فیلمسازان سرشناس شیلی و آمریکای لاتین قرار است در این جشنواره حاضر شود، به همین بهانه، به بررسی کارنامه کاری این فیلمساز شیلیایی پرداختیم.
«میگل لیتین»،(Miguel Littín)، از جمله فیلمسازان و هنرمندان شیلیایی است که پس از کودتای امریکایی ژنرال «آگوستو پینوشه» علیه رئیس‌جمهور قانونی و محبوب کشورش، «سالوادور آلنده»، در ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳، زندگی خود را در تبعید و خارج از وطنش گذراند.
سال‌های دیکتاتوری «پینوشه» و تبعید برای هنرمندان شیلیایی بیش از آنکه آزار دهنده باشد، نعمت بود و آنها توانستند بهترین آثارشان را در این سالها، خلق کنند، «لیتین» نیز از این قاعده مستثنی نبود و در سال‌های تبعید هم از مبارزه دست نکشید و برخی از آثار برجسته‌اش را در این دوران تولید کرد.
«میگل لیتین»، فیلم‌هایی را کارگردانی کرده است که تا به امروز از محبوب‌ترین فیلم‌های شیلی بوده‌اند که از جمله آنها می‌توان به «شغال ناهولتورو»، «همسر رییس جمهور»، «دلایل دولت»، «نامه‌هایی از ماروسیا»، «بیوه مونتیل»،، «قانون عمومی شیلی»، «ساندینو»، «کشتی غرق‌شده»، «تیرا دل فوئگو»، «آخرین ماه»، «وقایع فلسطین، جاده‌های خشم»، «جزیره داوسون ۱۰»، «آلنده در پیچ و خم‌ها» و… نام برد.
این کارگردان شیلیایی، جوایز و عناوین بسیاری در کارنامه دارد از جمله یک بار در سال ۱۹۷۶ میلادی برای فیلم «Acats de Marsusai» درباره کارگران معادن شوره شیلی و بار دیگر هم در سال ۱۹۸۳ برای فیلم «آلسینو و کندور» درباره انقلاب ضد امریکایی «ساندنیست‌ها» در کشور نیکاراگوئه، نامزد جایزه «اسکار» در بخش فیلم‌های خارجی‌زبان شده است.
او به خاطر اثر «شغال ناهولتورو»، توانست جایزه OCIC جشنواره فیلم «کن» را بدست آورد و نامزد خرس طلایی جشنواره فیلم «برلین» شود، همچنین با فیلم «نامه‌هایی از ماروسیا» عناوین متعددی از جمله جایزه «اسکار» ۱۹۷۶ ایالات متحده امریکا، جایزه «آریئل» ۱۹۷۶ مکزیک، «آریئل طلایی» جشنواره فیلم «کن» سال ۱۹۷۶ را کسب کرد و به عنوان یکی از نامزدهای جایزه بزرگ اسکار، «نخل طلا» هم برگزیده شد.
«لیتین» که حدود دو دهه را در تبعید سپری کرده است، در بیشتر فیلم‌هایش به روایت اتفاقات و ماجراهای کودتای این کشور پرداخته است.
وی در فیلم «جزیره داوسون۱۰» که بر اساس زندگی‌نامه «سرجیو بیتار»، از وزرای دولت «سالوادور آلنده»، رئیس‌جمهور سابق این کشور تولید شده است، به روایت زندانی شدن و تبعید وزرا و دوستان «آلنده»، می‌پردازد که بعد از کودتای ژنرال «پینوشه»، مجبور می‌شوند در جزیره «داوسون» در جنوب شیلی، اقامت کنند و از طرفی نیروی دریایی شیلی هم آنها را زیر نظر دارد و در شرایط سخت، برای زنده ماندن تقلا می‌کنند.
«جزیره داوسون ۱۰» که نامزد بخش فیلم خارجی‌زبان اسکار هم شده، درباره زندان جزیره «تیرا دل فوئگو» است که به نوعی می‌توان آن را زندانی همانند زندان «گوانتانومو» امریکا دانست که ۳۵ سال پیش زندانیان سیاسی شیلی، وضعیت اسف‌باری را در آنجا گذراندند.
«میگل لیتین»، پس از ۱۲ سال تبعید، در سال ۱۹۸۴ میلادی، تصمیم گرفت به طور مخفیانه وارد شیلی شده و مستندی بسازد تا اوضاع کشور تحت حکومت دیکتاتوری ژنرال «پینوشه» را به تصویر بکشد.
«لیتین» که به عنوان یک تاجر اروگوئه‌ای وارد شیلی شده بود، پس از چند هفته فیلمبرداری، مستندش را درباره وضعیت کشورش در دوران «پینوشه» با عنوان «قانون عمومی شیلی» تولید کرد.
«گابریل گارسیا مارکز»، نویسنده نامدار امریکای لاتین نیز ماجراهای اقامت پنهانی «میگل لیتین» در شیلی را در کتابی با عنوان «ماجراهای میگل لیتین»، (The Adventures of Miguel Littin) به رشته تحریر در آورد که این کتاب هم ضربه دیگری بر پیکر حکومت دیکتاتوری ژنرال‌ها در شیلی بود.
کتاب «ماجراهای میگل لیتین» پس از انتشار در سرتاسر دنیا با استقبال مواجه شد و در ایران نیز پس از ترجمه با عنوان «ماجراهای سفر پنهانی میگل لیتین به شیلی» منتشر شده است.
این فیلمساز شیلیایی، در فیلم «آلنده در پیچ‌وخم‌ها» به عنوان یکی از آخرین فیلم‌هایش، هفت ساعت پایانی «سالوادور آلنده»، رییس جمهور سابق کشورش را پیش از کودتای امریکایی «پینوشه» و در کنار نزدیک‌ترین همکارانش در کاخ ریاست جمهوری «موندا» در ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ بازگو می‌کند.
«میگل لیتین» در کنار آثاری که درباره کشورش شیلی و امریکای لاتین ساخته است، به مسائل جهانی هم توجه داشته و از اتفاقات دنیا هم غافل نبوده است.
این فیلمساز شیلیایی در یکی دیگر از آثارش با عنوان «وقایع فلسطین، جاده‌های خشم»، به روایت درد و رنج‌های مردم فلسطین و جنایات وحشیانه رژیم صهیونیستی پرداخته است.
«لیتین» در اثر دیگرش، «آخرین ماه»، که به زبان عربی ساخته شده است، به بررسی مهاجرت فلسطینیان به کشور شیلی می‌پردازد و مسائلی را که آنها با آن مواجه می‌شوند، به تصویر کشیده است.
«میگل لیتین»، درباره خودش و فیلم‌هایش می‌گوید: «به نظر من، همه فیلم‌ها، مفاهیمی سیاسی در خود دارند، پس صنعت سینما، کاملا سیاسی است.
فیلم‌هایی که تلاش می‌کنم بسازم، فیلم‌هایی انسان‌گرا، متعهد به عالی‌ترین انگیزه‌های بشری و انسانی است که خودم به آن معتقدم.»
گفتنی است سومین دوره بخش بین الملل جشنواره عمار، همزمان با ایام کودتای امریکایی ۲۸ مرداد، از روز سوم شهریور ماه به مدت سه روز، در مرحله اول خود با محوریت «مرور سینمای ضد کودتای جهان» برگزار می‌شود.
