ترکیه جزء کشورهای است که در کارزار نیابتی امریکا در منطقه نقش کلیدی را بازی می کند و در این راستا آمریکا این کشور را به عنوان اسب تراوای خود در نظر دارد تا در پوششی محافظه کارانه به دفاع از منافع خود در منطقه بپردازد.
به گزارش “خانه خشتی”،ترکیه جزء آن دسته از کشورهای است که در منطقه در پوششی از اسلام گرایی ، اهداف ضد اسلامی را پیش گرفته است. چند سالی است که تغییرات سینوسی در مواضع اردوغان نسبت به تحولات منطقه، روبه فزونی می باشد.
در ابتدا موضع ترکیه در قبال سوریه یک موضع توصیه‌ای بود که به نا‌گاه تبدیل به تهدید گشته است. از طرفی ادعای داشتن چالش با صهیونیست ها در ظاهر، این کشور را ضد صهیونیست نشان می دهد،که اقداماتی از قبیل مجادله اردوغان با شیمون پرز و ترک جلسه به نشانه اعتراض، ارسال کاروان دریایی انسان‌دوستانه برای نوار غزه، همه و همه نشان از حرکتی ضدصهیونیستی دارد؛ ولی در باطن از هر کوششی برای تضعیف محور مقاومت که جزء اهداف اسرائیل در منطقه می باشد،استفاده نموده است. از سویی نیز روابط اقتصادی قوی ترکیه با اسرائیل، بیش از پیش ماهیت رفتاری رهبران ترکیه را بر ملا می سازد. وضعیت روابط تجاری ترکیه و رژیم صهیونیستی از زمان عادی سازی روابط دو جانبه بسیار خوب است و به نوشته روزنامه “خبر تورک”؛ صادرات اسرائیل به ترکیه ۵۸ درصد و صادرات ترکیه به اسرائیل ۴۲ درصد افزایش یافته است و ترکیه هم اکنون چهارمین کشور وارد کننده محصولات اسرائیلی است.به نوشته روزنامه خبرتورک ؛ قضیه کشتی “ماوی مرمره” و باریکه غزه تأثیری در روابط اقتصادی ترکیه و اسرائیل نگذاشته است.
نصب سپر موشکی امریکا در این کشور، استقرار موشک های پاتریوت در مرزهای ترکیه، هواپیماهای آواکس و بسیاری از اقدامات را می‌توان به عنوان حمایت ترکیه از امریکا در منطقه دانست. با ا ین حال سوال اساسی اینجاست که علت گشاده رویی اردوغان برای حضور امریکا در این کشور چیست؟
رهبران این کشور در افق دید خود بر سر دو راهی اسلام و اروپای مدرن به چالش اساسی برخورد نموده‌اند. وجود آرزوی پیوستن به اتحادیه اروپا در دل رهبران عدالت و توسعه ترکیه آنها را وادار به انجام برخی امور که تامین کننده منافع تام امریکا می باشد، نموده است. این در حالیست که تا امروز این کشور توانایی پیوستن به اتحادیه اروپا را نداشته و هربار که این بحث مطرح می گردد با مخالفت یکی از همین کشورهای در ظاهر حامی، مواجه می شود.
پیوستن به اتحادیه اروپا ترکیه را با شروطی مواجه ساخته است. شاید بیشترین تلاش در تامین منافع غرب در این کشور حکایت از ثابت نمودن رعایت این شروط در ترکیه می باشد.کشورهای اروپایی کار را به جایی رسانده‌اند که سیستم باج خواهی، بین آنها و ترکیه برقرار شده است .
مواضع خصمانه ترکیه نسبت به سوریه، دال بر نشان دادن رهبران ترکیه درحمایت از حقوق بشر –که یکی از شروط اساسی پیوستن به اتحادیه اروپاست- می باشد؛ زیرا این اتحادیه ترکیه را به خاطر رفتار ضد حقوق بشری نسبت به اکراد آن کشور متهم نموده است.
ترکیه در منطقه همچون مومی در دستان آمریکا حالتهای خود را عوض می کند. شاید مهمترین دلیلی که بتوان برای استقرار موشک های پاتریوت امریکا در ترکیه دانست، خنثی نمودن تحرکات موشکی ایران نسبت به اسرائیل است زیرا اسرائیل تنها کشور استراتژیکی در منطقه برای امریکاست که در پی عملیاتی ساختن اهداف این کشور است و در سدد گسترش سیطره امریکا در منطقه می باشد و تا الان نیز جزء معدود کشورهای است که از لحاظ ثبات، تغییری در آن بوجود نیامده است و سایر کشورها در منطقه در راستای صیانت از اسرائیل در میدان بازی امریکا قرار گرفته‌اند. به نظر می رسد دلیل این امر در ظاهر نابودی سوریه باشد ولی در باطن خارج نمودن مدیریت منطقه از دستان ایران و بازدارندگی از قدرت موشکی ایران را می توان جزء اهداف آن نام برد. هر چند این اقدامات، تبلیغات روانی نیز در اذهان بوجود می آورد.
باین اوصاف، رهبران حزب عدالت و توسعه در راه رسیده به آررزوهای خود موانع سختی را دارند. یکی از این موانع، مخالفت مردم این کشور می باشد که با سیاست‌های منطقه‌ای این حزب مخالفت می نمایند. چیزی بیش از هشتاد درصد مردم ترکیه مخالف این سیاست ها –که هیچ توجیه منطقی ای برای آنها به نظر نمی رسد- هستند که در زمینه مواضع ترکیه در قبال سوریه، مخالفت ها شدیدتر گشته است.
گروه مخالف دیگر، شیعیان یا علویان ترکیه می باشد. آمار دقیقی از جمعیت علویان در ترکیه در دست نیست. اساسی‌ترین دلیل این موضوع می‌تواند آزارها و رنجش‌های تاریخی گروه‌های سنی تندرو که کمابیش نیز برضد علویان رخ می‌دهند، باشد. جمعیت این گروه بین ۱۵ تا ۲۵ میلیون (پیرامون ۲۵٪ تا ۴۰٪ خمعیت ترکیه) برآورد می‌شود. ۴۰٪ علویان کرد و زازا هستند بعبارتی ۲۵٪ کردها و زازاها علویند. بیشتر علویان در مرکز آناتولی زندگی می‌کنند. استان تونج‌ایلی (با نام پیشین درسیم) بیشینه درصد جمعیت علوی ترکیه را داراست.
همسو بودن فعالیتهای حزب عدالت و توسعه با تفکرات اخوان المسلمین و رابطه با امریکا و بازیچه قرار گرفتن این کشور به دست غرب، عوامل مهمی در بروز مخالفت در شیعیان این کشور است.
کردها بزرگترین قومیت فاقد پرچم سیاسی در جهان هستند و نیمی از کردهای جهان در ترکیه ساکن می باشند . کردها حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از جمعیت ۷۰ میلیون نفری ترکیه را تشکیل می دهند . حدود دوسوم کردهای ترکیه در جنوب شرقی و شرق ترکیه (موسوم به کردستان ترکیه ) سکونت دارند . کردستان ترکیه با مساحتی حدود ۲۳۰ هزار کیلومتر مربع ۳۰ درصد از خاک ترکیه را اشغال کرده است . ۹۰ درصد از جمعیت کردستان ترکیه کرد هستند . تفاوت ها و تمایزهای زبانی و فرهنگی باعث شده که ترکیه در برابر مساله کردها به شدت ناشکیب و خشن جلوه کند. گویی ترک ها در ضمیر ناخودآگاه شان هراسی وصف ناپذیر از تجزیه طلبی کردها دارند و هر چه این تفاوت ها برجسته تر می شود ترس ترک‌ها نیز بیشتر می شود.
در مورد ترکیه « مسئله کرد » یا به قول ترک ها « واقعیت کرد » دردناک ترین و بغرنج ترین مسئله ای است که دولت مردان ترک از زمان تاسیس جمهوری ترکیه با آن روبه رو بوده اند. ترکیه مدرن هرگز مفهوم اقلیت کردی را در کنار حقوق اقلیت ها نپذیرفت . این مساله و ناآرامی های صورت گرفته از جانب پ .ک .ک تهدیدات امنیتی متعددی را متوجه ترکیه ساخته است . درگیری بین نیروهای امنیتی ترکیه و چریک های پ . ک . ک تلفات انسانی زیادی را بر جای گذاشته بالغ بر ۳۰ هزار نفر کشته و تعداد بیشتری بی خانمان شده اند که این مساله می تواند بخش عظیمی از مخالفت را در مقابل سیاست های رهبران ترکیه در بر داشته باشد.
و نهایتاً احزاب مخالف حزب روی کار در ترکیه، نیز مخالفت های خود را به انحای مختلف نشان داده اند. دو حزب«جمهوری خواه خلق» و « جنبش ملی» در راس سایر احزاب، مخالفت خود را ابراز نموده اند.دلیل اساسی مخالفت آنها نیز سیاست‌های نادرست اردوغان در زمینه مواضع خارجی خود می باشد. استقرار سپر موشکی و یا موشک های پاتریوت در ترکیه را نه تنها حافظ امنیت این کشور نمی دانند بلکه حفظ و دفاع از اسرائیل را پشت پرده این اقدامات قلمداد می کنند.
ترکیه جزء کشورهای است که در کارزار نیابتی امریکا در منطقه نقش کلیدی را بازی می کند و در این راستا آمریکا این کشور را به عنوان اسب تراوای خود در نظر دارد تا در پوششی محافظه کارانه به دفاع از منافع خود در منطقه بپردازد.
فرهاد نظریان سامانی