شناسایی شورشیان سوریه از منظر حقوق بین‌الملل
“خانه خشتی”،دکتر سیدیاسر ضیائی در وبلاگ شخصی اش –حقوق بین الملل عمومی – با نگاه حقوقی به بحران کشور سوریه پرداخته است. وی با اشاره به تصمیم چند دولت غربی – از جمله ایالات متحده – در به رسمیت شناختن ائتلاف مخالفان دولت سوریه (که در حقوق بین الملل «شناسایی شورشیان» نامیده می شود) آنرا دارای […]
“خانه خشتی”،دکتر سیدیاسر ضیائی در وبلاگ شخصی اش –حقوق بین الملل عمومی – با نگاه حقوقی به بحران کشور سوریه پرداخته است. وی با اشاره به تصمیم چند دولت غربی – از جمله ایالات متحده – در به رسمیت شناختن ائتلاف مخالفان دولت سوریه (که در حقوق بین الملل «شناسایی شورشیان» نامیده می شود) آنرا دارای ابعاد حقوقی دانسته که بعدها می‌تواند تأثیرات سرنوشت سازی به همراه داشته باشد.
به نوشته دکتر ضیائی «چنانچه شناسایی شورشیان به عنوان طرف مخاصمه باشد موجب تبدیل شدن درگیری به یک مخاصمه مسلحانه غیربین‌المللی می‌شود که می‌تواند حقوق بشردوستانه کنوانیسیون‌های چهارگانه و پروتکل دوم (در صورت عضویت) را بر آن جاری سازد. همچنین این وضعیت موجب ایجاد وضعیت بی‌طرفی برای دولت‌های دیگر می‌شود. شناسایی به عنوان نماینده مشروع مردم (مانند شناسایی دولت انتقالی لیبی از سوی اکثر کشورها) تنها می‌تواند کمک مالی به آنها را توجیه سازد (در عرفی بودن این حق تردید وجود دارد) و نمی‌تواند به کمک نظامی منجر شود چرا که در این حالت شناسایی از دولت مرکزی پس گرفته نشده و چنین مداخله‌ای مداخله در امور داخلی خواهد بود. اما شناسایی به عنوان حکومت می‌تواند کمک نظامی را میسور سازد چرا که در این حالت از نظر دولت شناسایی‌کننده جای دولت مرکزی و شورشیان عوض شده است و شناسایی از دولت مرکزی پس گرفته شده است. در این حالت مفهوم مداخله در امور داخلی متحول می‌شود و حقوق و تکالیف حکومت برای طرفین از قبیل امکان انعقاد معاهده و مصونیت نمایندگان و اموال آنها و البته مسؤولیت بین‌المللی آنها در قبال یکدیگر به وجود می‌آید.»
نگارنده سپس با طرح این سوال که «آیا شناسایی شورشیان سوری به معنی لغو شناسایی دولت مرکزی سوریه است؟ آیا شناسایی ائتلاف مخالفان سوری به عنوان نماینده مشروع مردم سوریه در هر صورت کمک به آنها را مشروع می‌کند؟» پاسخ داده است که «شناسایی شورشان سوری به عنوان نماینده مشروع مردم سوریه صورت گرفته که موجب لغو شناسایی دولت مرکزی نمی‌شود به همین دلیل این شناسایی یک شناسایی دفاکتو محسوب می‌شود. اما شناسایی احتمالی شورشیان سوری به عنوان حکومت سوریه موجب لغو شناسایی دولت بشار اسد خواهد شد.»
به نوشته نویسنده وبلاگحقوق بین الملل عمومی«باید توجه داشت که شناسایی یک گروه شورشی به عنوان طرف مخاصمه و به طور اولی به عنوان نماینده مشروع مردم نیاز به تحقق شرایطی دارد. شرایط سه‌گانه پروتکل دوم برای شناسایی شورشیان انقلابی به عنوان طرف مخاصمه و این شروط بعلاوه شرط نمایندگی مردم سوریه برای شناسایی آنها به عنوان نماینده مشروع مردم سوریه لازم است. عدم فرماندهی ثابت و تشتت در گروه‌های معارض، عدم کنترل مؤثر بر سرزمین سوریه و عدم رعایت حقوق بشردوستانه توسط ائتلاف مخالفان سوری و همچنین شرکت گسترده مردم سوریه در همه پرسی اصلاحات قانون اساسی در سال گذشته (مشارکت ۵۷ درصدی و موافقت ۸۹ درصدی)، شناسایی این شورشیان را زودرس و نامشروع می‌سازد. اوباما تأکید داشته که «آنها باید خود را به خوبی ساماندهی کرده، نماینده تمامی جناح‌ها و احزاب بوده و خود را به نوعی فرآیند انتقال سیاسی متعهد بدانند که در آن به حقوق زنان و اقلیت ها احترام گذاشته شود.» مشخص است که در احراز این شرایط تنها ابراز امیدواری شده است و همچنین به جای توجه به موضوع رعایت حقوق بشردوستانه به موضوع حقوق بشر اشاره شده است!»
