معنویت گمشده انسان امروز، در شعر فارسی حضور دارد

گفتگویی را که در ادامه می خوانید چند کلامی میان خانه خشتی و این استاد گرانقدر به بهانه روز شعر و ادب فارسی است:

در حوزه ادبیات علاقمندی من به شعر است زمانیکه در سرچشمه ساکن بودم از نوجوانی یعنی سال ۶۱ شروع به شعر گفتن کردم .
در سال ۶۵ اولین شعرهایم در مطبوعات به چاپ رسید و اولین کتاب شعر هم در سال ۷۳ به عنوان تقویم برگهای خزان منتشر شد و تا الان ۹ مجموعه شعر به چاپ رسیده و آخرین آن سال گذشته توسط کانون پرورش فکری که گزیده‌ای از آثار بنده برای نوجوانان است، چاپ شد.
بخش دیگر کارمن پژوهش در حوزه ادبیات فارسی است که بیشترین تالیفات من در آن حوزه است که نزدیک ۱۵ عنوان کتاب در حوزه پژوهش ، تصحیح شعرهای کهن ، تاریخ رباعی و رباعیات خیام گردآوری کرده‌ام و آخرین کتابی که از من در حوزه پژوهشی منتشر شده رباعیات خیام و خیام های پارسی است که اسفند ۹۹ منتشر شد و چاپ دوم هم اخیراً منتشر شده است.
کتاب جنگ رباعی در سال ۹۵ شایسته تقدیر و کتاب چهار خطی به عنوان کتاب سال ۹۸ برگزیده شد و در جشنواره شعر فجر نیز در بخش درباره شعر کتاب به عنوان کتاب برگزیده انتخاب شد.
نزدیک چهل سال است که شعر می گویم. یکی از اولین شعر هایی که در سال ۶۲ گفتم و خیلی هم مورد توجه قرار گرفت یک رباعی بود که در مورد حضرت علی گفته بودم:نامش به اهل نیاز است علی
بر خلوتیان محرم راز است علی
در مسجد کوفه چون شهیدش کردند
گفتند ، مگر اهل نماز است علی

شعر دیار کرمان یک شعر پردامنه با قدمت زیاد است ؛ بیش از ۸۰۰ سال است که ما شعر مکتوب داریم و در این ۸۰۰ سال شاعران بزرگی به عرصه آمدند و خیلی از آنها را مردم می شناسند مانند خواجوی کرمانی شاه نعمت الله ولی تا روزگار معاصر که در سطح ملی شناخته شده هستند مثل مرحوم صفارزاده، جناب احمدرضا احمدی منوچهر نیستانی و از این جهت شعر کرمان جایگاه ارزنده‌ای در سطح ملی دارد و اثرگذار بوده مثلاً در قدیم خواجو شعرش بر حافظ تأثیر گذاشته و حتی حافظ به آن اشاره نیز کرده است امروزه نیز بعضی از شعرها جریان‌ساز بوده اند مثل شاعر احمدرضا احمدی که در دهه چهل شروع کرد و جریانی را به نام موج نو راه انداخت و امروزه به عنوان شاعری مطرح است. .
ولی اگر بخواهیم دهه ۹۰ را ارزیابی کنیم شعر کرمان افت و خیز بسیاری داشته و شاید نتوانسته آن اثرگذاری که در دهه ۷۰ داشته به آن ادامه دهد و این مسئله کلی است در شعر امروز ایران که خیلی ها به عنوان بحران مخاطب از آن یاد می‌کنند و یا بعضی‌ها می‌گویند بحران شاعر است که نتوانسته مخاطب خود را پیدا کند و شعرکرمان هم از این بحران متاثر بوده است.
شاید امروزه کرمان چهره های شاخصی در بحث شعر نداشته باشد ولی ما شاعران شاخصی در رفسنجان داریم مانند آقای محمد شریفی نعمت آباد که در شعر کوتاه صاحب سبک است و آقای حسن رجبی بهجت در شعر سپید آقای صفویان نیز دارای سبک هستند. از شاعران پیشکسوت آقای دکتر ریاضی و خانم وجدانی و از جوانان آقایان کریمی، رسولی، قلی نسب و خانم عسکر نژاد از شاعران فعال داریم. در حوزه غزل شعر اجتماعی کسانی مثل حمید نیک‌مفس، علی حیدر زاده، مهدی جهان‌بخش و مسلم حسن شاهی قابل ذکر است.

آقای نیک نفس یکی از سرمایه‌های شعر رفسنجان است و در شعر به زبان محلی کارهای ارزنده‌ای کرده‌اند. در کل شعر رفسنجان در پهنۀ استان کرمان یکی از جریان های قوی و اثرگذار است و دارای شاعران شاخص و آینده دار است.

استاد شهریار چه در شعر ترکی به نام منظومه حیدر بابا که منظومه جاودانی است و چه در حوزه غزل، از چهره‌های شاخص است. ایشان حدود نیم قرن در شعر امروز حضور مستمر و اثرگذار داشتند و بعضی از شعرهای ایشان در قالب ضرب المثل درآمده است. مثل آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا ورد زبان مردم شده و می شود گفت استاد شهریار از ستون‌های اصلی شعر امروز ایران است.
استاد شهریار از لحاظ فرم و زبان از شعرهای حافظ تاثیر زیادی گرفته است و حافظانه های استاد یک دفتر شعر جداگانه است و می شود گفت که ما دو شاعر داریم در شعر امروز که حافظ امروز هستند، استاد شهریار و هوشنگ ابتهاج که توانسته‌اند زبان شعر حافظ را در روزگار امروز زنده کنند.

تا قبل از اینکه وارد عصر دیجیتال شویم شعر اصلی ترین رسانه مردم کشور بوده و حتی برای آموزش هم از شعر استفاده می‌کردند مثل کتاب نصاب الفتیان که ۷۰۰ سال پیش توسط ابونصر فراهی سروده شده در مکتب خانه ها درس داده می‌شد و حتی در پزشکی هم شعر ورود کرده بود که یکی از مشهورترین کتابها کتاب طب یوسفی که امروزه نیز در طب سنتی به عنوان یکی از منابع از آن یاد می‌شود، به زبان شعر نوشته شده است و مشهور است که مردم ایران ذاتاً شاعر هستند. منتها در عصر دیجیتال رسانه های دیگر جایگزین شعر شده اند و نقش شعر کمرنگ تر شده است. با این حال هنوز شعر قدیم در ذهن مردم ما جایگاه استواری دارد. مثل شعر های سعدی، حافظ و مولانا که نه تنها برای مردم ایران بلکه برای سایر ملت‌ها نیز حرفی برای گفتن دارد.

شعر ایرانی آینه آمال و آلام مردم بوده و مردم تمام دردها و شادی های خود را به شعر می‌گفتند و حتی در شعر غیررسمی و بومی مردم خودشان را در شعرهایشان روایت می‌کردند و کوچکترین مسئله زندگی را در شعر بیان می‌کردند و این شعرها خیلی سریع منتشر می‌شد. از این جهت شعر روایتگر تاریخ درونی مردم ایران است . اگر بخواهیم ذهن مردم ایران را واکاوی کنیم شعر می‌تواند به ما کمک کند تا بهتر مردم ایران را بشناسیم و از این جهت کسانی که می‌خواستند در جریان شرق شناسی شناختی از روحیات مردم ایران پیدا کنند. یکی از اولین اقدامات آنها این بود که ادبیات ما را مورد تحقیق قرار می دادند یعنی تحلیل ادبیات به آنها کمک می کرد که مردم ما را بهتر بشناسند واز این رو متوجه شده که شعر در لایه‌های پنهان شخصیت هر ایرانی حضور دارد.

استاد شهریار آخرین نماینده روشن از ادبیات کلاسیک ما در روزگار حاضر است و نماینده بارز شعر قدیم در روزگار جدید است. شهریار یک تصویر کلاسیک از یک شاعر است. کسی که به خاطر عشق تحصیل را رها می‌کند و زندگی‌اش دگرگون می‌شود. امروزه شعر به سمت مخاطب خاص رفته اما استاد شهریار توانسته نفوذ خوبی در اقشار مختلف داشته باشد

ادبیات و شعر مخصوصا شعر قدیم پیوند ناگسستنی با حکمت دارد و هر دو حکمت عام و خاص در آن حضور پر رنگ دارد و از این جهت شعر فارسی با حکمت آمیخته شده و می‌تواند به بینش ما عمق دهند و یک هویتی شکل داده که باعث ارتقاء شخصیت میشود.

ما امروزه به یک هویت که شعر فارسی این هویت را برای ما ترسیم می کند، نیاز داریم. معنویت که گمشده انسان امروز است در شعر فارسی حضور دارد. شما در شعر حافظ سعدی و یا حتی فردوسی می بینیم که سرشار از اشاراتی به قرآن و حدیث و تمثیل و حکایت است و این شعر ایرانی را غنی کرده است.

من فکر می کنم با افزایش میزان مطالعه ، شعر می‌تواند از این جهت به کمک فرهنگ عمومی بیاید که امکان قضاوت صحیح و درک بهتری از زندگی را به ما می دهد تا جامعه اخلاقی‌تری داشته باشیم.