اگر لذتهای معنوی نیز به اندازه لذات مادی ، قوی ونشاط آور می بود ، عده بیشتری ازمردم وبه ویژه جوانان به سوی امور معنوی گرایش پیدا نمی کردند؟
اشکال دراین نیست که جوانان دو سنخ لذات معنوی ومادی را تجربه کرده اند وچون یکی را ازدیگری قوی تر دیده اند آن را انتخاب کرده اند ، بلکه مسأله این است که برای درک لذات معنوی شرایطی وجود دارد که عمدتاً به خاطر وجود سختی ها ومشکلات آن ، عامه مردم که راحت طلب هستند قدم دراین راه نمی نهند ورهروان این راه عده قلیلی هستند ،کمالاتی راکه درجامعه برخی به آن دست یافته اند شاهدی براین مدعاست .
مگر قدم درره عشق هِشتن آسان است سرسران جهان ریگ این بیابان است
آیت الله مصباح یزدی دراین زمینه می فرمایند: “حال اگر کسی به خاطر قرار ازکار وتلاش وزحمت وتنبلی وتن پروری ولذت گرایی افراطی برای آن که پیوسته بلمد وخود را به دردسر نیندازد اصولاً ازآن لذایذ والا چشم پوشی کرد وغرق درلذایذ پست وبی اهمیتی شد که نیاز به رنج وتلاش زیاد ندارد وسهل الوصول تراست این چنین لذت گرایی، به خاطر این مسأله جنبی ، مورد مذمت ونکوهش قرارخواهد گرفت ” ۱
افرادی که به درجات وتوانمندیهای بالای علمی می رسند تعدادشان نسبت به عموم مردم چقدر است؟
درپاسخ باید گفت این افرد بسیارکم هستند واین به این معنانیست که این لذات ارزش وبهره برداریش ازلذات دیگر کمتر است .مثلا طبیبانی که بارنج به اینجا رسیده اند لذتی که ازکارشان می برند ازبعضی لذتهای دیگر بیشتر است .
علت این که عموم مردم به طرف این کارها نرفته اند این نیست که لذات این راه کمتر است بلکه عموم مردم به
خاطر دشواری راه ازدرک لذت آن عاجزند ودرمقایسه وانتخاب یکی ازدو لذت به درک چنین لذتی نمی رسند تا
۱) مصباح یزدی ـ محمد تقی ـ اخلاق درقرآن ـ ج ۲ ص ۱۹۵
پس ازتجربه هردو ، یکی را انتخاب کنند وتنها کسانی که غرق لذات معنوی هستند پس ازترک لذت جویی مادی،و جستجوی لذات معنوی وتلاش ، قادر به درک این لذات خواهند شد که اشعار زیر ناظر به این معناست .
خوروخواب وخشم وشهوت ، شغب است وجهل وظلمت حیوان خبر ندارد زمکان آدمیت
اگر این درنده خویی زطبیعتت بمیرد همه عمر زنده باشی به روان آدمیت
واین بیت شعر :
اگر لذت ترک لذت بدانی دگر لذت نفس لذت نخوانی
درآیات قرآن نیز برخورداری ازلذات معنوی به کسانی وعده داده شده که ازبعضی لذتها چشم پوشی کنند ” لن تنالوا البرّحتی تنفقوا مما تحبوّن ” ۲
(شما هرگز به نیکی ای نخواهید رسید مگر آنکه ازآنچه دوست می دارید درراه خدا انفاق کنید)
پس عامه مردم چون به درک لذات معنوی نرسیده اند قادر به ترجیح لذات معنوی برمادی نیستند دراینجا می توان زندگی کسانی راشاهد قرارداد که باعشق ، راه لذات معنوی را انتخاب کردند مانند : اصحاب امام حسین (ع) درروز عاشورا که به خاطر درک لذات معنوی وبرای رسیدن به مقام شهادت نسبت به یکدیگر سبقت می گرفتند ونیز مانند شهدای انقلاب اسلامی که عاشقانه به خاطر درک لذات معنوی به روی مین رفته وشهید شدند .
عشق بازی کارهرشیاد نیست این شکار دام هرصیاد نیست
عاشقی راقابلیت لازم است طالب حق راحقیقت لازم است
عشق ازمعشوق اول سرزند تا به عشقش جلوه ای دیگر کند
طالب این مدعا خواهی اگر برحسین وحالت اوکن نظر
آیت الله مصباح برای رسیدن به درک لذات معنوی می فرمایند:” درزمینه لذت طلبی توجه به این سه مطلب عمده ، لازم است :
اولاً: این که بدانیم زندگی بی رنج ممکن نیست وخود راآماده کنیم برای پذیرفتن رنجهای این زندگی که البته به دنبالش لذتهای ارزشمندی هم وجوددارد وبی صبری وکم طاقتی مارادرلذتهای کم ارزش وهواها وهوسها غرق نکند.
ثانیاً: لذتهایی که برای ما میسور است ، مقایسه کنیم وآن یک راکه مطلوب تروارزشمند تر هست برگزینیم .
ثالثاً: درراه تحصیل استعداد درک لذتهای متعالی وآمادگی بهره بردن ازلذتهای بلند انسانی وفراهم آوردن محیط رشد آنها تلاش وجدیت داشته باشیم . زیرا انسان وقتی دانست که چنین لذتهای متعالی هم وجود دارد ، باید برای نیل به آنها وبیرون کشیدن خود ازمنجلاب لذتهای حیوانی تلاش کند ودرمقام انتخاب وگزینش آنها راهم به حساب بیاورد ومورد غفلت قرارندهد .”۳ بنابراین می توان گفت تا انسان عشق برتری نیافته باشد اساساً قادر به رها کردن عشق پست وحقیر گذشته خود نبوده ونیست که وجود شهدا بزرگترین گواه براین عشق برتر ولذت عالی تر است.
الا یاایها الساقی اَدِرکأساً وَناََوِلهاََ که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها.
منبع:بوتیا