به گزارش “خانه خشتی”، چندی است که طرح استانی شدن انتخابات به طور جدی به مجلس آمده که اخیرا هم کلیات آن به تصویب رسید.
انتخابات یک نظرسنجی فراگیر و ملی از تمام شهروندان است و میزان مشارکت انتخاباتی مردم می تواند میزان مشروعیت، کارآمدی نظام سیاسی، سیاست ها و کارگزاران حکومتی را نشان دهد. مشارکت فعال و گسترده جامعه در انتخابات به منزله پشتوانه ملی در سطح داخلی و اعتبار در سطح منطقه ای و بین المللی برای یک نظام سیاسی است.
و اما ساز و کار این طرح: طبق این طرح حوزه های انتخابیه شهرستانی تبدیل به حوزه های استانی میشود. یعنی به جای اینکه یک فرد نماینده شهر خاصی شود، نماینده استان میشود. به طور مثال رفسنجان دیگر نماینده ی منحصر به خود را ندارد. و کل استان تعداد معدودی نماینده خواهد داشت.
در ادامه به برخی از آسیب های این طرح اشاره میکنیم:
۱)کاهش مشارکت مردمی در انتخابات: با استانی شدن انتخابات مجلس و حذف حوزه های انتخاباتی شهرستانی میزان مشارکت مردمی در سطح استان کاهش پیدا میکند. بدین صورت که تاثیر شهرستان های پر جمعیت استان در انتخاب نمایندگان (کاندیداها) بیشتر است و مردم سایر شهرستان ها دچار بی تفاوتی میشوند زیرا که رأی آنها تأثیر چندانی در نتیجه ی انتخابات نخواهد داشت، که این خود باعث کمرنگ کردن حضور مردم و از بین رفتن شور مردمی خواهد شد.
۲)افزایش اختلافات اجتماعی و به خطر افتادن وفاق ملی: با توجه به وضعیت قومی ،زبانی و مذهبی ایران ،استانی شدن انتخابات مجلس میتواند وفاق ملی را تهدید و تجزیه طلبی ها را متجلی کند. همچنین برگزاری انتخابات مجلس به صورت استانی میتواند با تبدیل کردن جریان انتخابات به رقابت های قومی، قبیله ای، زبانی و مذهبی انسجام ملی را متزلزل کند و حقوق اقلیت های مذهبی استانی تضییع شود. بدین صورت استان هایی که اکثریت جمعیت مردم تشیع یا تسنن هستند، عملا اقلیت تشیع یا تسنن آن استان نمیتوانند نماینده ای منحصر به خود داشته باشند که این موضوع باعث اختلاف و درگیری آنان با یکدیگر می شود. از طرف دیگر نمایندگان برای این که در دوره های بعد هم صاحب کرسی شوند، بیشتر، مطالبات مراکز و شهرستان های بزرگ استان را پیگیری میکنند که باز هم این عامل باعث ایجاد تنش بین مردمان شهرستان های استان و نارضایتی مردمان مناطق کم جمعیت میگردد.
۳) بی پاسخ ماندن خواسته های مردم: یکی از دلایلی که جنبه مشارکت در انتخابات مجلس را بالا میبرد، این است که مردم احساس میکنند نمایندگان شهر خود، میتوانند مطالبات و مشکلات آنان را به اطلاع مسئولین ذیربط و کشوری برسانند و از حقوق آنان دفاع کنند. حال آنکه با استانی شدن انتخابات مجلس ارتباط نمایندگان با مردم شهر های مختلف استان بسیار کم خواهد شد و تمرکز نگاه ایشان به سمت مراکز استان خواهد رفت و خواسته های عده کثیری از مردم بی پاسخ می ماند و نقش نمایندگان که در حقیقت حل مشکلات مردم است ،مورد غفلت قرار می گیرد.
موافقان استانی شدن انتخابات معتقدند که این طرح باعث می شود نمایندگان نگاه کلی به مسائل کلان کشور داشته باشند و از مسائل سطحی و جزئی به دور بمانند و باعث می شود نمایندگان تمرکز بیشتری روی بحث قانون گذاری داشته باشند. همچنین عقیده آنان براین است که شوراهای محلی جایگزین مناسبی برای ایفای نقش نمایندگان در جهت بهبود و حل مشکلات مردم است. در پاسخ به این مطلب باید گفت با توجه به اختیارات شوراهای محلی –چه از نظر حقوقی و چه از نظر عملی- و همچنین با توجه به موقعیت اجتماعی اعضای شوراهای محلی –که قابل قیاس با نمایندگان نیست- حداقل در برهه ی کنونی ،شوراهای محلی فاقد برطرف کردن خواسته های مردم می باشند.
۴)افزایش هزینه های انتخاباتی: یکی از مشکلاتی که در قوانین انتخابات با آن رو در رو هستیم، عدم محدودیت برای هزینه های تبلیغات کاندیداهای مجلس می باشد. در صورت برگزاری انتخابات مجلس به صورت استانی، پیروزی در انتخابات از آن کسانی است که تبلیغات گسترده ای در سطح استان انجام بدهند که لازمه آن خرج کردن هزینه های هنگفت توسط شخص کاندیدا و یا توسط احزاب و باند های قدرت اقتصادی در سطح استان است. در این صورت جریان انتخابات میتواند به سوی منافع سرمایه سالاران و حزب بازی های پشت پرده کشیده شود. هم چنین با استانی شدن انتخابات، چهره های مستقل، مردمی و نخبگان در سطح استان اما فاقد توان مالی در رقابت با سایر نمایندگان متعلق به احزاب سیاسی و بلوک های سرمایه داری عرصه را می بازند و صحنه ی انتخابات،که باید صحنه ی حضور مردم شود، صحنه ی حضور باند های قدرت و ثروت می شود. همچنین کمک های مالی اشخاص و باند های قدرت اقتصادی و حمایت های حزبی به نمایندگان مجلس باعث بروز اثرات نامطلوب، وابستگی نمایندگان به ایشان و تخریب حیات سیاسی و نمایندگی می شود.
درآخر…
نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی به جای پاک کردن صورت مسئله به حل کردن مشکلات پیرامون انتخابات بپردازند.
محمد جواد معتمدی نژاد – دبیر مجمع دانشجویان عدالتخواه رفسنجان