ابزارگی رسانه ای یکی از اصطلاحات مهم حوزه سیاست وارتباطات است که به صورت مشخص از قرن بیستم به بعد در عرفهای سیاسی رواج یافت.آن چنان که به تدریج این اصطلاح هم در بعد دیپلماتیک آن مدنظر قرار داده شد وهم در عرصه آکادمیک در حوزه علوم اجتماعی مورد توجه قرار گرفت.
به گزارش “خانه خشتی” ابزارگی رسانه ای یکی از اصطلاحات مهم حوزه سیاست وارتباطات است که به صورت مشخص از قرن بیستم به بعد در عرفهای سیاسی رواج یافت.آن چنان که به تدریج این اصطلاح هم در بعد دیپلماتیک آن مدنظر قرار داده شد وهم در عرصه آکادمیک در حوزه علوم اجتماعی مورد توجه قرار گرفت.
برهمین اساس پس از اندک زمانی، این اصطلاح در مورد عرفهای دیپلماتیک وسیاسی اروپای غربی ودر کنار آن،ایالات متحده به شدت رایج شد.تعریفی که از این موضوع در مباحث سیاسی این کشورها تاکنون شکل گرفته براین مبنا بوده است که دستگاه سیاسی این کشورها از بسیاری از نهادها ومجموعه ها از جمله ارتباطات جمعی در راستای منافع بلند مدت وکوتاه مدت استفاده می کند.
برای درک بهتر این موضوع باید به نقش رسانه های غربی در چندین سال اخیر توجه ویژه ای داشت.آن چنان که بسیاری از کارشناسان سیاسی نقش رسانه هایی همچون فرانس۲۴ یا بی بی سی ویا رسانه های دیگری مانند سی ان ان را در تامین منافع وجهت گیری دول غربی غیر قابل انکار می دانند.
شاید بتوان در ابتدایی ترین گام یکی از مهمترین دلایل تابعیت این رسانه ها از دستگاه سیاسی دولتهای غربی را تامین بخش عمده ای از بودجه آنها توسط این دستگاه دانست.درهمین رابطه سند جدید این موضوع را می توان در صحبتهای اکبر گنجی در برنامه پرگار که با موضوع آزادی بیان روی انتن بی بی سی رفت، دید.اکبر گنجی در این برنامه به صراحت به این مسئله اشاره داشت که به دلیل وابستگی بی بی سی به لابی های یهود ودستگاه سیاسی انگلستان وارتباط این دستگاه با اسرائیل ،این شبکه خبری هیچ گاه نمی تواند مطلبی را عنوان کند که درآن نگرشی منفی نسبت به مسئله افراط گرایان یهودی منتسب به ایوانجلیستها وهلوکاست وجود داشته باشد.آن چنان که به باور گنجی اگر این اتفاق در رسانه ای همچون بی بی سی رخ دهد گروههای سیاسی که دستگاه حاکمیت انگلستان را در اختیار دارند این شبکه خبری را تعطیل می کنند.
درواقع بیان این صحبتها از سوی اکبر گنجی تنها یکی از شواهدی است که می توان از آن به عنوان سند شفاهی نام برد.چرا که به طور کلی نام خود بی بی سی برگرفته از واژه «بنگاه سخن پراکنی انگلستان» است که بودجه اش مستقیما توسط خود دولت انگلستان تامین می شود.
فرصت طلبیهای سیاسی،سند رفتار جهت دار
در کنار این مسئله نکته ای که باید از آن به عنوان مهترین سند ابزارگی رسانه هایی مانند بی بی سی نام برد،مربوط به بحث فرصت طلبی های این رسانه است.به طوری که بهترین مصداق این مسئله را می توان در مورد حوادث پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ ایران ونقش بی بی سی در این حوادث دید.
به تعبیر بسیاری از کارشناسان وبا توجه به عملکرد بی بی سی پس از انتخابات ریاست جمهوری این رسانه انگلیسی این رسانه نه تنها نقش حرفه ای دراین ماجرا نداشت بلکه به دلایل مشخص وغیر حرفه ای تلاش بر تحریک وشایعه پراکنی در فضای ملتهب ایران داشت.
آن چنان که به باور برخی صاحب نظران دلایلی همچون:تلاش این رسانه برای دامن زدن به فضای شایعه در آشوبهای تهران با توجه به تیترهای هدف دار،پخش مکرر خبرهای مربوط به اغتشاشات برای باز تاکید به شهروندان،دعوت غیر مستقیم از شهروندان تهرانی برای حضور در خیابانها،دامن زدن به شایعه تقلب قبل از اعلام نتیجه ،از مهمترین دلایلی به شمار می رود که نشان دهنده سیاسی عمل کردن بی بی سی در انتخابات ۸۸ است.
از طرف دیگر بی بی سی پس از این که رای نهایی شورای نگهبان درباره انتخابات منتشر شد هم اقدام به کنشهای سیاسی کرد که براساس شواهد موجود نشانی از یک رفتار عرفی –رسانه ای نداشت.در همین باره این شبکه خبری دقیقا مانند دولتهای غربی با تم سیاسی شروع به گمانه زنی های خودساخته در راستای ابطال انتخابات کرد.حتی پس از مدتی تحلیل گران این رسانه صحبت از نیاز به ابطال انتخابات برای برقراری آرامش در تهران به میان آوردند تا به صورت سازمان دهی شده ای به مخاطبان در داخل وخارج ایران این موضوع را القا کنند که فضای ملتهب تهران جز با ابطال انتخابات آرام نخواهد شد.
این در حالی بود که به تدریج اغتشاشات تهران در خیابانها به دلیل عدم حمایت عامه جامعه از بین رفت ولی بی بی سی به همراه بخش خبری صدای آمریکا دائما بر وجود ناآرامی در تهران تاکید می کردند.همین مساله سبب شد که برخی از کارشناسان حوزه رسانه به رفتارهای متناقض بی بی سی وعدم انعکاس وبرعکس نشان دادن فضای آرام تهران اعتراضات قابل توجهی کنند وبراین مساله تاکید صد چندان داشته باشند که بی بی سی دراین باره کاملا سیاسی عمل کرده است.عملکرد سیاسی که با پوشش خبری برجسته روی صحبتهای موسوی وکروبی نشان از تلاش ویژه برای القای بحران از شرایط ایران به جامعه جهانی توسط بی بی سی داشت.
براساس همین موضوع وبا توجه به گذشت سه سال از اتفاقات ۸۸ سوالات درباره چرایی همسوی بی بی سی با دولتهای غربی در مورد حوادث سال۸۸ هنوز برای بسیاری کارشناسان ونخبگان رسانه ای جهان مطرح است.به ویژه که یکی از سوالات اساسی دراین بخش این پرسش است که آیا این رفتار سیاسی وبه نوعی مغرضانه با ادعای این شبکه خبری مبنی برابی طرفی در همه زمانها تناقض ندارد؟