دفاع خاتمی از مهاجرانی: این انسان اهل تهجد را به اباحه گری متهم نکنید!

 در تاریخ دوم خرداد ۱۳۷۶ هفتمین انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران برگزار شد و خاتمی توانست به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود. نتایج آرای این انتخابات به شرح جدول زیر بود:

یک نکته بسیار مهمی که درباره نتایج این انتخابات قابل توجه است، واکنش دیگر نامزدها به پیروزی خاتمی است. ناطق نوری، ری شهری و زواره ای مردانه نتیجه انتخابات را پذیرفته و به رقیب خویش تبریک گفتند. اگر تا دیروز فضا یک فضای رقابتی بود، سوم خرداد ۷۶ یک جو همکاری و دوستی میان کاندیداها به وجود آمد و رقبا برای یاری خاتمی اعلام آمادگی کردند. اجازه بدهید این فضا را از زبان حامیان و وقایع نگاران عصر اصلاحات ترسیم کنیم:

«چند صد تن از خبرنگاران خارجی که برای ثبت رویداد مهم انتخابات هفتمین دوره ریاست جمهوری به ایران آمده بودند، هر یک برای مطبوعات و خبرگزاری خود نوشتند: «برگزاری این انتخابات در ایران نشان بارز وجود آزادی و دموکراسی بود». این دریافت آنگاه ریشه می دوانید که خبرنگاران خارجی می دیدند همان ها که تا روز پیش در میدان رقابت، رقیب بودند، امروز در عرصه سیاست، دوستی می کنند. علی اکبر ناطق نوری متعاقب پیام اولش، برای هر گونه همکاری و همراهی با رئیس جمهور منتخب ملت اعلام آمادگی کرد. «محمدی ری شهری» نیز که کمترین آرای جمع شده متعلق به او بود، انتخاب «محمد خاتمی» را به او و مردم ایران تبریک گفت.» (۱)

رأی مردم به خاتمی در تاریخ ۱۲ مرداد ۷۶ توسط آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی تنفیذ شد. ایشان در این حکم خاتمی را به«یاد خدا و اغتنام فرصت زودگذر و اخلاص در عمل» توصیه کرده، و «قدردانى از ملت، و مراقبت از منافع ملى، اولویت دادن به نیاز قشرهاى مستضعف، و گرامى شمردن ارزش هاى والاى دین و انقلاب» را به رئیس جمهور منتخب متذکر شدند. (۲)

شرکت سهامی خاص

خاتمی با فاصله کمتر از سه روز  پس از پیروزی اعلام کرد که مطالعات برای تشکیل کابینه آغاز شده و قرار است در کابینه جدید از‏ تجربیات همه نیرو ها استفاده شود. هشتم تیرماه ۷۶ در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی چندین نماینده از جمله «فائزه هاشمی» پشت تریبون رفته و در نطق پیش از دستور خود از کابینه ای که قرار بود خاتمی در آینده به مجلس معرفی کند، دفاع کردند. فائزه هاشمی کابینه خاتمی را به یک شرکت سهامی تشبیه کرد و گفت: «شرکت سهامی‏ واقعیت دارد و به این معنی نیست که سه وزیر و یا چهار وزیر از این گروه‏ ویا آن گروه با هم کابینه را اداره کنند بلکه به این معنی است که ملاک‏ انتخاب، قابلیت ها، توانایی ها، تعهد وسوابق اجرایی گذشته و موفقیت های‏ فرد باشد. منظور از فراجناحی بودن این‏ است که گروه هایی وتفکراتی که درجامعه حضور دارند باید در اداره و کنترل کشور‏ نقش داشته باشند .»(۳)

سه روز بعد از نطق فائزه هاشمی یعنی در یازدهم تیرماه، مجمع حزب الله مجلس که دربرگیرنده جریان چپ بود و پیشتر با تابلوهای دیگری از خاتمی حمایت می کرد، با هدف هماهنگ سازی مواضع شاخه های گوناگون این جریان رسما اعلام موجودیت کرد. در این دوره فشارها برای تحمیل لیست های گوناگون کابینه به خاتمی آغاز شد. سران تشکل های مختلف چپ در مصاحبه هایی که انجام می دادند از تهیه لیست مطلوب خود خبر می دادند. «محمد سلامتی» دبیر کل سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی در گفت و گو با ایرنا تصریح کرد که «ما دنبال این موضوع هستیم که فهرستی از وزیران پیشنهادی‏ خود را تهیه کنیم». این فشارها بدانجا رسید که برخی نمایندگان از جمله«سید محمود دعایی» در مقابل این فشارها موضع گرفتند که«نباید با ارائه‏ فهرست های متعدد افراد پیشنهادی برای کابینه، آقای خاتمی را تحت فشار‏ قرار داد. اتخاذ این شیوه ممکن است رئیس جمهوری منتخب را در‏ شرایطی قرار دهد که خلاف آنچه به مردم وعده داده است، عمل کند.»(۴)

سرانجام در تاریخ ۲۱/۴/۷۶  خاتمی فهرست کابینه خود را به شرح زیر به مجلس ارائه کرد که به گفته خود وی از میان یک لیست ۴۸۲ نفری برگزیده شده بود (در جدول تغییرات انجام شده طی سال های ۷۶ تا ۸۰  لحاظ شده است):

در این لیست «شرکت سهامی»-البته سهامی خاص!- مورد نظر فائزه هاشمی تحقق یافت و حزب کارگزاران یعنی عناصر مرتبط با دوره سازندگی از کابینه بی نصیب نماندند. وزارت نفت، وزارت کشاورزی، وزارت معادن و فلزات، وزارت کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت هفتم در اختیار افراد مورد حمایت کارگزاران سازندگی قرار گرفت و شهرداری تهران، ریاست بانک مرکزی، ریاست سازمان برنامه و بودجه و ریاست سازمان تربیت بدنی همچنان در اختیار اعضای این حزب باقی ماند. ۱۱ پست کابینه نیز در اختیار حزب تازه تاسیس مشارکت قرار گرفت که در اصل، جمع آورنده نیروهای حامی خاتمی و ایدئولوگ دولت وی بود.

پس از ارائه فهرست کابینه، خاتمی بسیار سعی کرد که وانمود کند لیست، لیست خود اوست اما از لابه لای سخنانش می شد حرف های ناگفته ای را بیرون کشید: «میان ذهن‏ و عالم واقع در میان کمال و مطلوب ها و ایده آل ها و واقعیت ها فاصله زیاد است‏ وکمال انسان به این است که همواره بسوی ایده آل ها و کمال مطلوب ها گام‏ بردارد و حرکت کندکه چون بی انتها هم هست این حرکت مداوم خواهد بود، بنابراین‏ هیچ وقت انسان نمی تواند در هیچ مرحله ای بگویدآن چه شده است صد در صد با‏ ایده آل های آن منطبق است اما باید به لحاظ همه شرایط و امکانات و واقعیت ها‏ واقع نگر باشیم، بنده ازانتخاب خودم راضی هستم و فکر می کنم انسان های‏ شایسته و شریفی را به عنوان همکار انتخاب کردم و به مجلس محترم شورای اسلامی‏ تقدیم داشتم.»(۵)

۲۸ مرداد ماه، یعنی روز اخذ رأی اعتماد برای وزیران، بیشترین بحث و جدل نمایندگان حول محور عطاء الله مهاجرانی بود. شاید مهم ترین موافقان و مخالفان وی به ترتیب«سید محمود دعایی» و «سید ابوفاضل رضوی» بودند که اولی او را«یک عنصرصدیق، دل سوز و مایه آبروی‏ نظام و کابینه» دانست و دومی گفت «رویکرد مهاجرانی در بخش مسائل فرهنگی تسامح وتساهل بوده و در مسائل سیاسی نیز وی فردی مرعوب است». عده ای نیز او را به ترویج اباحه گری و نیز لیبرال بودن متهم کردند.

خاتمی اما در سخنان خود در دفاع از  مهاجرانی سنگ تمام گذاشت و مخالفان او را به نفهمیدن لیبرالسیم متهم کرد: «[نباید] دراینجا باانواع مطالبی که فهم آنها سال ها‏ مطالعه می خواهد به عنوان کوبیدن طرفی را که به هرحال او را نمی پسندیم‏ به کار ببریم: لیبرالیسم، اباحه گری، پلورالیسم، تسامح، تساهل. یقینا جناب آقای مهاجرانی که صاحب نظر هستند باید مقالات متعددی‏ در تعریف لیبرالیسم بنویسند تا بنده ای که نمی دانم لیبرالیسم چیست و از‏ او به عنوان ابزاری برای کوبیدن طرف استفاده می کنم، آقای مهاجرانی به‏ ما بگویند چرا یک دین داری که معتقد است دین دخالت در زندگی می کند نمی تواند لیبرال باشد. اباحه گری! آن هم انسانی که بنده در سفروحضر باوی بوده و اهل تهجد‏ است مروج اباحه گری است.گفتن این مطالب ساده است . پناه می بریم به خدا.»(۶)

سرانجام مجلس پنجم راست گرا به تمامی ۲۲ نفر معرفی شده از سوی خاتمی چپ گرا رأی اعتماد داد تا خطای بزرگ دیگری در کارنامه جریان اصول گرا به ثبت برسد؛ بی برنامه گی و رفتار احساساتی در این طیف، همچنان قربانی می گرفت! چیزی که از جلسه رأی اعتماد به کابینه خاتمی به یادگار ماند، جمله ای بود که «موحدی ساوجی» نماینده مردم تهران پس از رأی اعتماد به مهاجرانی، با صدای بلند در صحن مجلس فریاد کرد: «انا لله و انا الیه راجعون». (۷)

خاتمی، «سعید حجاریان» و «بهزاد نبوی» را نیز به عنوان مشاوران خود برگزید و «محمدعلی ابطحی» را به سمت ریاست دفتر خود منصوب کرد.

نویسنده:‌ سید یاسر جبرائیلی

کتاب «سودای سکولاریسم» به زودی توسط انتشارات موسسه فرهنگی خبرگزاری فارس راهی بازار نشر خواهد شد و علاقمندان، نهادها و مراکز می توانند شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸ صبح تا ۱۷ عصر از طریق شماره تلفن ۸۸۹۱۳۲۷۷-۰۲۱ سفارشات خرید خود را ارائه دهند.

—————————-

۱. خاتمی؛عبور از بحران: وقایع نگاری عصر اصلاحات. با مقدمه مصطفی تاج زاده (تهران: انتشارات اکنون،۱۳۸۰).

۲. متن کامل حکم تنفیذ خاتمی از سوی رهبر انقلاب بدین شرح است:

« بسم‏اللَّه الرّحمن الرّحیم‏

به یارى الطاف کریمانه‏ خداوند متعال و دعاى مستجاب حضرت بقیهاللَّه روحى فداه اکنون دوره‏ تازه‏اى از مسئولیت اجرائى کشور آغاز مى‏شود. این هشتمین بار است که ملت بزرگ ایران در آزمون انتخاب رئیس جمهور، موفق و سربلند گشته و دخالت سرنوشت ساز خود در اداره‏ کشور را به نمایش نهاده و اقتدار ملّىِ نظام اسلامى را به جهانیان نشان مى‏دهد. کشور بزرگ و کهنسال ما این افتخارات را مرهون انقلاب اسلامى و رهبر کبیر آن و فداکارى شهیدان و ایثارگران و مؤمنان صادق و صابرى است که جان و توان خود را در مبارزه با رژیم زور و فساد و استبداد و نظام بین‏المللى سلطه‏جو و غارت¬گرِ پشتیبان آن، مبذول کردند.

خداى متعال را بر هدایت و رحمتش سپاس مى‏گویم و به ملت عالیقدر ایران که با هوشمندى و پایدارى خود، پرچم حاکمیت اسلامى را برافراشته و در طوفانها و گردبادها سرافراز نگاه داشته‏اند درود مى‏فرستم.

مردم ایران در فضائى آرام و با رفتارى متین و با اکثریتى قاطع و شورانگیز، شخصیتى انقلابى و فرزانه و منتسب به بیت سیادت و علم و تقوا را که اینک چهار سال تجربه‏ مدیریت کلان بر مزایاى ایشان افزوده است، به ریاست جمهورى برگزیدند و پایبندى خود را به دین و اخلاق و ارزشهاى معنوى و دلبستگى خود را به روحانیت و سیادت نشان دادند.

اینک که بحمداللَّه این فرصت تازه و فضاى پرنشاط در کشور پدید آمده، جاى آن است که لحظه لحظه وقت مسئولان و نخبگان و امناء ملت، به خدمت و تلاش مخلصانه سپرى شود و عزم و همّت همگان، به سوى بسط عدالت و ارتقاء معرفت و معنویت و گشایش امر اقتصاد و معیشت عمومى، معطوف گردد و فقر و فساد و تبعیض که محصول حاکمیت جهل و ظلم و خودکامگى طواغیت در روزگارى بس طولانى است، از صفحه‏ زندگى ملت ایران زدوده شود.

بی¬شک هر اقدام مجاهدت‏آمیز رئیس جمهور محترم و دیگر مسئولان در این راه، مشمول کمک و پاداش الهى و پاسخ شایسته به حضور و صمیمیت مردم و مورد تأیید و همکارى این خدمت¬گزارِ ناچیز خواهد بود.

اینجانب با سپاس خداوند متعال و عرض تبریک به ملت عزیز و با معرفت به مراتب شایستگى و اندیشمند فرزانه جناب حجهالاسلام آقاى حاج سید محمد خاتمى دامت معالیه، رأى ملت را تنفیذ و ایشان را به ریاست جمهورى اسلامى ایران منصوب مى‏کنم. بدیهى است که تنفیذ اینجانب و رأى ملت تا زمانى است که ایشان به تعهد خود و صراط مستقیمى که تاکنون در پیش داشته‏اند، یعنى راه اسلام و احکام نورانى آن و دفاع از مستضعفان و مظلومان و ایستادگى در برابر دشمنان مستکبر و حق ستیز و زورگو پایبند باشند که با توفیق الهى همواره چنین خواهد بود ان‏شاءاللَّه.

رئیس جمهور محترم را به یاد خدا و اغتنام فرصت زودگذر و اخلاص در عمل توصیه مى‏کنم؛ و قدردانى از ملت، و مراقبت از منافع ملى، و اولویت دادن به نیاز قشرهاى مستضعف، و گرامى شمردن ارزشهاى والاى دین و انقلاب را به ایشان متذکّر مى‏گردم و توفیق و هدایت و کمک الهى را براى ایشان و همه‏ مسئولان کشور مسئلت مى‏کنم.

والسلام علیکم و رحمهاللَّه و برکاته – سیدعلى خامنه‏اى –

۳. خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۸/۴/۱۳۷۶.

۴. همان، ۴/۵/۱۳۷۶.

۵. همان، ۲۳/۵/۱۳۷۶

۶. همان، ۲۹/۵/۱۳۷۶.

۷. همان.