سخنی با خبرنگاران «وی گفت»،«وی افزود»
این افراد می گویند به ما گفته شده سخنان فلان مقام و مسوول را بازتاب دهید و هرچند اجباری از جانب کسی در این کار متوجه ما نیست اما خود ما بنا به ملاحظاتی به نقل قول افراد به جای رویداد توجه می کنیم.
به گزارش خانه خشتی به نقل از ایرنا، وقتی سنگینی نگاه های پرسشگرانه و برخی سخنان رک خبرنگاران را در مورد خبرنگار نبودن خود حس کرد، گفت: خبرنویسی و خبرنگاری که کاری ندارد ، چند تا «وی گفت» و «وی افزود» بر سر یک مشت جمله می گذاریم و تبدیلش می کنیم به خبر. مگر شما که خبرنگار هستید، همین کار را نمی کنید؟
*خستگی و جست و جوی راهی دیگر
حاضران جلسه همگی از این موضع گیری ناراحت شدند ولی برخی از آنان پس از آن جلسه و جلسات دیگر اعتراف کردند که این توزیع کننده شریف نشریات،تا حدودی واقعیت را درزمینه نوشتن بیشتر خبرها گفته است وعادت به نوشتن این نوع خبرنویسی و خاموش بودن چراغ خلاقیت، گریبان بیشتر خبرنگاران را گرفته است.
در واقع این اعتراف خبرنگاران، مشخص می کند آنان هم از تکرار مکررات در خبر نویسی و نوشتن جمله هایی که با «وی گفت» و «وی افزود» آغاز می شود، خسته شده اند.
این خبرنگاران در مواردی برای رهایی از« وی گفت» و«وی افزود»عبارت های دیگری را برسرجمله ها درمتن خبرمی گنجانند و البته تلاشی برای یافتن راهی دیگر است که امید است مشکل را حل کند ولی می توان گفت این روش، صورت مساله را عوض می کند.
در این روش، خبرنگاران ازعبارت هایی مانند «تصریح کرد»، «یادآورشد»،« توضیح داد»،«بیان کرد»،«ادامه داد»،«اضافه کرد»،«اظهارکرد»،«اظهارداشت»،«معتقد است»…استفاده می کنند ومی پندارند این عبارات را جایگزین «وی گفت» و «وی افزود» کرده اند و خستگی و ملال را از ذهن خود و خبرنویسی زدوده اند اما به نظر نمی رسد مشکل آنان با این عبارات حل شود.
* گرفتار ذهنیتی سیمانی
شاید یکی از دلایلی که بسیاری از خبرنگاران وحتی برخی دبیران و سردبیران را به سمت «وی گفت» و «وی افزود» کشانده، گرفتاری آنان در ذهنیتی سیمانی شده است که این ذهنیت آنان را به توجه و گرایش افراطی به بیان نقل قول افراد به جای نقل رویداد هدایت می کند. یعنی این افراد، تعریف خبر را فقط و فقط در نقل قول از افراد می دانند.
البته بخشی از تعریف خبر و خود خبر ، نقل قول را شامل می شود ولی همه خبر، نقل قول و توجه افراطی به ارزش خبری شهرت نیست.
خبرنگارانی که از «وی گفت» و «وی افزود» خسته و گاهی بیزار هستند طبعا می دانند هنگامی که به صورت افراطی از اشخاص نقل قول می کنند، این دو عبارت ملال آور ، خود را به این نوع خبرهای ملال آورتر تحمیل خواهند کرد.
این توجه افراطی به ارزش شهرت منجر به پدیده دیگری شده که حاصل آن،نقل بدیهی ترین سخنان به صورت تیتر و لید و یک خبر مستقل از زبان افراد مشهور است.
* گسستن از کلیشه ها
با توجه به توضیحاتی که بیان شد، برای رهایی ازروش کلیشه ای «وی گفت» و «وی افزود» یا دیگر روش های کلیشه ای پیشنهادهایی مطرح می شود.
البته اقدامات و پیشنهادهای بهتر و بیشتری را دیگر دست اندرکاران خبر می دهند و به کار خواهند بست.
۱-هر چیزی را خبر ندانیم . البته معیارهایی علمی برای این کار هست ولی برای رهایی از تولید مطالبی که خبر نیستند ولی خبرنگاران می پندارند هستند، بهتر است این خبرنگاران از خود بپرسند آیا مطالبی که ما تولید می کنیم یا بر روی خروجی می دهیم، نیاز خود ما را برطرف می کنند یا خیر؟ نیاز مخاطب که جای خود دارد.
همچنین اگر یکی از بستگان مثلا فرزند، همسر و یا دوست از خبرنگار بپرسد امروز چه خبرهایی تولید کردی و یا بر روی خروجی دادی، خبرنگار چه جوابی دارد؟ آیا خبرنگار می گوید استاندار گفت که دانش آموزان آینده ساز هستند؟ فلان شخص مذهبی گفت که قرآن کتاب مسلمانان است؟فلان مدیرمدرسه گفت درس خواندن خیلی مهم است؟ کارکنان فلان اداره در نماز جماعت اداره خود شرکت کردند؟
پرسش این است آیا خبرنگار این موارد را به عنوان خبر برای بستگان وحتی برای خلوت خود، ردیف می کند؟
۲- نقل قول را جایگزین نقل رویداد نکنیم.
اگر رویدادی ارزش خبر شدن دارد، همان رویداد را برجسته کنیم نه اینکه چنان دیوار نقل قول ها و افراد را جلو چشمان مخاطب بالا ببریم که خود رویداد، پشت گفته ها و اشخاص پنهان شود.
مثلا استاندار…به همراه یک هیات وارد روستایی شده بود که به نسبت جمعیت، تعداد شهدای آن قابل توجه بود و در بدو ورود این هیات، پدر و مادر چهار شهید، نان دستپخت خود را که گندمش از مزرعه خودشان بود به حاضران دادند.
مردم روستا می گفتند که این پدرو مادر شهید هیچ گاه نخواسته اند تحت پوشش نهاد متولی رسیدگی به خانواده شهدا بروند.
متاسفانه معمولا خبرنگاران این رویداد را رها می کنند و به عنوان «درحاشیه سفر استاندار» بازتاب می دهند و به جای آن، گفته های استاندار را تیتر و لید می کنند و خبرشان سرشار از «وی گفت» و «وی افزود» می شود.
۳-از دادن مطالب بدیهی و تکراری که اکثرا به صورت نقل قول است خودداری کنیم.
تیترها و جمله هایی مانند «استاندار:تعداد خیابان های شهرها از خیابان های روستاها بیشتر است » ، « مدیرکل بهزیستی استان گفت:معلول حرکتی یعنی معلولی که ازنظر حرکتی مشکل دارد و با معلول ذهنی که از نظر ذهنی مشکل دارد، متفاوت است. وی افزود: معلولان حرکتی مشکلات زیادی برای رفت و آمد در شهر دارند.» از خبرها حذف شود.
۴- بیشتر جمله های مطالبی که با کلیشه «وی گفت» و «وی افزود» نوشته شده اند، پیوستگی منطقی ندارند و مصداق از هردری سخنی هستند و با چسبی به نام «وی گفت» و «وی افزود» سرهم بندی شده اند.
پیشنهاد مشخص این است که این روش نوشتاری به طورکلی کنار گذاشته شود ولی در مواردی می توان با به کارگیری تیترهای میانی یا آنگونه که مصطلح شده از میان تیتر برای تفکیک مطالب استفاده کرد.
به کارگیری تیترهای میانی همچون کارگذاشتن پاگرد در پلکان است که فرصتی برای استراحت و نفس گرفتن به افراد می دهد به شرطی که متن خبر از پاگردها انباشته نشود.
۵- با این حال، احتمال دارد خبرنگاران و رسانه ها بازهم ناچار شوند مطلبی را با استفاده از نقل قول افراد بدون اینکه رویدادی در آن بازتاب داده شود،بنویسند که در این مورد راه چاره می تواند کوتاه کردن جمله ها و نقل قول ها و آوردن جمله هایی به صورت نقل قول غیر مستقیم باشد.
مثلا به خبری که وی گفت و وی افزود در آن مشهود است توجه شود.
تیتر: همکاری مجموعه های مختلف با شهرداری … رفاه شهروندان را در پی دارد
لید: رییس کمیسیون تلفیق و هماهنگی دستگاه ها در شورای اسلامی شهر … گفت: همکاری و تعامل دستگاههای اجرایی و مجموعه های مختلف با شهرداری …، رفاه، رضایتمندی و آسایش شهروندان را در پی دارد.
به گزارش ایرنا، م ح سه شنبه در جلسه مشترکی با مدیرعامل و معاونان شرکت توزیع برق … افزود: شهرداری و شرکت توزیع برق به دلیل اهمیت و گستردگی عرصه خدماتی خود در سطح شهر، حوزه های مشترک بسیاری دارند و به همین دلیل، تعامل آنها با یکدیگر کمک بسیاری به بهبود روند خدمات رسانی مطلوب به شهروندان خواهد بود.
وی، با اشاره به اشاره به برخی درخواست های شهروندان در خصوص تامین روشنایی معابر، واگذاری انشعابات و تعویض و بهسازی پایه های برق ادامه داد: همکاری شرکت توزیع برق … با مجموعه شهرداری این شهر، به تسهیل اجرای مدیریت واحد شهری و افزایش رضایتمندی شهروندان کمک می کند.
او اظهار کرد: شهرداری و شرکت توزیع برق … همچنین می توانند در بحث اجرای پروژه های عمرانی و جا به جایی تاسیسات و اجرای انشعابات جدید همکاری های خوبی داشته باشند.
م ح افزود: امیدواریم شرکت توزیع برق … مواردی همچون ایجاد و تقویت روشنایی در معابر و جا به جایی ستون های برق برخی معابر که شهرداری اقدام به تعریض و بازگشایی آنها کرده اهتمام بیشتری داشته باشد./ پایان
حال همان خبر را بدون «وی گفت» و «وی افزود» بازنویسی می کنیم. برخی جمله های آن حذف یا ادغام و همچنین نقل قول غیر مستقیم جایگزین نقل قول مستقیم شده است.
تیتر:همکاری های مشترک شهرداری و شرکت برق ازدیدگاه عضو شورای شهر …
لید: عضوشورای اسلامی شهر …در جلسه ای با دست اندرکاران شرکت توزیع برق این شهر،زمینه های مشترک همکاری و شهرداری را در موارد عمرانی و خدماتی برشمرد که یکی از آنها تامین روشنایی معابر و در مواردی جابه جایی ستون های برق بود.
به گزارش ایرنا، م ح سه شنبه در جلسه مشترک با مدیرعامل و معاونان شرکت نیروی برق …، همکاری و تعامل دستگاه های اجرایی و مجموعه های مختلف با شهرداری … را موجب رفاه، رضایتمندی و آسایش شهروندان دانست.
« شهرداری و شرکت توزیع برق به دلیل اهمیت و گستردگی عرصه خدماتی خود در سطح شهر، حوزه های مشترک بسیاری دارند و به همین دلیل، تعامل آنها با یکدیگر کمک بسیاری به بهبود روند خدمات رسانی مطلوب به شهروندان خواهد بود».
این را نیز همین عضو شورای شهر شیراز گفت.
برخی درخواست های شهروندان برای تامین روشنایی معابر، واگذاری انشعابات و تعویض و بهسازی پایه های برق، همچنین درخواست همکاری شهرداری و شرکت توزیع برق در بحث اجرای پروژه های عمرانی و جا به جایی تاسیسات و اجرای انشعابات جدید از درخواست های م ح در این جلسه بود.
او اظهار امیدواری کرد که شرکت توزیع برق …در مواردی همچون ایجاد و تقویت روشنایی در معابر و جا به جایی ستون های برق برخی معابر که شهرداری اقدام به تعریض و بازگشایی آنها کرده، اهتمام بیشتری داشته باشد.پایان
شاید به همین راحتی نتوان به بازنویسی خبرها اقدام کرد ولی با تمرین و حوصله می توان.
برای تغییر نگرش نسبت به خبرهای کلیشه ای و هم تغییر روش نگارش، به ابتکار و خلاقیت درون سازمانی و همچنین تعامل با عوامل برون سازمانی نیازداریم.
به عبارت دیگر مسوولان و خبرنگاران رسانه ها در درون رسانه خود به ابداع روش های جدید خبرنویسی متناسب با اصول بومی و بهره گیری از تجربیات، اقدام کنند و همچنین باید کسانی را که بیرون از رسانه هستند، در مورد خبر و اصول حرفه ای توجیه کنند.
بیشتر خبرنگاران و برخی مسوولان رسانه ها گاهی می گویند عوامل برون سازمانی چنان بر کار ما تاثیر می گذارند که فرصت خبرنویسی حرفه ای نداریم و از طرف دیگر کسی از ما نمی خواهد به اصول حرفه ای خبرنویسی پای بند باشیم.
این افراد می گویند به ما گفته شده سخنان فلان مقام و مسوول را بازتاب دهید و هرچند اجباری از جانب کسی در این کار متوجه ما نیست اما خود ما بنا به ملاحظاتی به نقل قول افراد به جای رویداد توجه می کنیم.
اما مواردی که « بنا به ملاحظاتی» پیش می آید بسیار محدود است و در بیشتر موارد دست خبرنگار و رسانه برای تبدیل نقل قول به خبر طبق اصول حرفه ای باز است.
مولوی شاعر و عارف و یکی از استادان غزل و مثنوی در قرن هفتم از کلیشه های رایج گلایه مند شد و یکی از وزن های شعر سرایی را به عنوان نمونه به چالش کشید و سرود : مفتعلن مفتعلن کُشت مرا . اگرچه کلیشه ها و قالب های دوران او حداقل هفت قرن بعد شکسته شد!
اینک بیشتر خبرنگاران به زبان مستقیم و یا در قالب برخی کارکردها می گویند «وی گفت» و «وی افزود» کُشت مرا .
این خبرنگاران برای شکستن ذهنیت های سیمانی و قالب ها، هفت قرن فرصت ندارند.
