برآیند مذاکرات باقری ـ اشمید در استانبول چه بود؟

خانه خشتی: جدیت ایران در ادامه مذاکرات و تداوم شکاف در ۱+۵

خانه خشتی به نقل از رجانیوز:علی باقری و هلگا اشمیت سه شنبه سوم مرداد در استانبول و در قالب توافقات نشست مسکو به دیدار هم رفتند تا بر این اساس درباره دستور کار مذاکرات آتی ایران و ۱+۵ گفتگو کنند. این در حالی است که پیش از این و در سوم تیرماه نشست مشابهی در سطح کارشناسی و با هدف بررسی موضوعات فنی ـ حقوقی در استانبول برگزار شده بود.

دیدار معاونان جلیلی و اشتون در حالی روز سه شنبه در استانبول برگزار شده است که این نشست بر اساس توافق صورت گرفته در نشست مسکو و پس از موفقیت اجمالی نشست کارشناسی ـ فنی در استانبول تنظیم شده بود.

دستور کار مذاکرات باقری ـ اشمید، مذاکره و تدوین دستور کار گفتگوهای آینده ایران و ۱+۵ خواهد بود. این در حالی است که سخنگوی کاترین اشتون در بیانیه ای اعلام کرد پس از مذاکرات دکتر علی باقری و هلگا اشمید، دکتر جلیلی و کاترین اشتون با یکدیگر در تماس خواهند بود.
مایکل مان سخنگوی کاترین اشتون در بیانیه ای که روی سایت اتحادیه اروپا منتشر شده اعلام کرد که پس از این مذاکرات، سعید جلیلی و کاترین اشتون برای تعیین چگونگی انجام مذاکرات سیاسی ایران و ۱+۵ با یکدیگر در تماس خواهند بود.
در شرایطی که یکی از اصلی‌ترین مباحث مطرح شده در مذاکرات مسکو، پرداختن یا نپرداختن به پیشنهادات ایران بود منطق قوی طرف ایرانی موجب شد تا پیشنهادات ایران و طرف غربی، هر دو مبنای گفتگوهای فنی ـ حقوقی در نشست‌های مشترک جداگانه قرار بگیرد. امری که اشتون و جلیلی در مصاحبه‌های خود پس از نشست مسکو به آن اشاره کردند.
برهمین اساس سوم تیر ماه نشست کارشناسان در استانبول به بررسی پیشنهادهای طرفین پرداخت که مباحث فنی و حقوقی مطرح شده از سوی ایران تا فضای جلسه را به نفع خواسته‌های ایران تغییر داد. این در حالی بود که پس از این نشست، مایکل مان سخنگوی کاترین اشتون در بیانیه ای، هدف از مذاکرات کارشناسی را «پر کردن شکاف های موجود » عنوان کرد، تا به این ترتیب از جدی‌تر شدن طرف مقابل برای حل مسائل با ایران خبر داده باشد.
شاید بر همین اساس بود که سه روز مانده به برگزاری نشست معاونین در استانبول، نمایندگان ۱+۵ در ژنو جمع شدند تا به یک جمع‌بندی درباره موضوعات قابل طرح در نشست استانبول دست پیدا کنند. این در حالی است که سطحی بودن مباحث مطرح شده از جانب ۱+۵ در مقابل مباحث عمیق و کارشناسی ایران در چند دوره مذاکره اخیر، موجب شده بود تا این کشورها در بحث‌های کارشناسی و فنی عملا منفعل شده و در برخی موارد توانایی پاسخگویی فنی به مباحث را نداشته باشند چنانکه در نشست مسکو نماینده امریکا در مواردی دچار این خطا شده بود.

بر اساس بسته پیشنهادی ایران همکاری و گفتگوی دو طرف در قالب یک طرح زمانبندی شده و گام به گام در پنج مرحله قابل اجرا خواد بود. در این طرح، طرفین در قالب اقدامات شفاف ساز را در دستورکار قرار خواهند داد که بر این اساس ایران ابهامات ادعایی از سوی آژانس را پاسخ خواهد داد و ۱+۵ نیز اقدام به لغو تحریم‌های یکجانبه خواهد کرد.در گام اقدامات اعتماد ساز، ایران برای تأمین سوخت ۲۰ درصد رآکتور تهران با ۱+۵ همکاری کرده و طرف مقابل نیز به لغو تحریم‌های شورای امنیت خواهد پرداخت.

در گام بعد طرفین وارد فاز «تقویت همکاری‌های مورد علاقه مشترک» شده و در قالب اولویت‌های جمهوری اسلامی ایران که شامل طراحی و ساخت نیروگاه هسته‌ای، طراحی و ساخت رآکتور تحقیقاتی است و همچنین اولویت‌های ۱+۵ که شامل رآکتور تحقیقاتی آب سبک، ایمنی و امنیت هسته‌ای، گداخت هسته‌ای به همکاری خواهند پرداخت.
در گام «غیر هسته‌ای» نیز همکاری‌های در چارچوب موضوعاتی که اولویت‌های جمهوری اسلامی ایران است از جمله مسائل منطقه‌ای به‌ویژه سوریه و بحرین و همچنین اولویت­های ۱+۵ از جمله مقابله با دزدی دریایی و مبارزه با مواد مخدر متمرکز خواهد شد.
این در حالی است که طرف غربی نیز در پیشنهادات خود از توقف غنی سازی ۲۰ درصد، خروج مواد غنی شده از ایران و تعطیلی تاسیسات فردو سخن گفته است. پیشنهاداتی که بصورت مستدل از سوی طرف ایرانی در مذاکرات به چالش کشیده شد.
به نظر می‌رسد تجربه نه چندان خوشایند ۱+۵ از طفره رفتن اشمید در برگزاری جلسه معاونین با علی باقری در ژنو که قرار بود پیش از نشست مسکو برگزار شود، سبب شده است تا ۱+۵ به نشست معاونین با نگاه جدی‌تری بنگرد و پیش نشست کارشناسی اعضای این گروه در ژنو نیز در همین قالب قابل تحلیل است.

این در حالی است که شکاف رو به گسترش چین ـ روسیه و دیگر اعضا از یک سو و آلمان ـ اتحادیه اروپا از سوی دیگر آنهم به دلیل اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران که عوارض جدی برای این کشورها و خصوصا چین و کشورهای اروپایی را به دنبال داشته است بر محتوای مطالبات اشمید تاثیرگذار بوده باشد.

از سوی دیگر در پیش بودن انتخابات امریکا سبب شده است تا ۱+۵ ترجیح دهد تا برگزاری این انتخابات از بروز هرگونه نشانه نرمش در قبال ایران خودداری کند تا بدین ترتیب بهانه‌ای به دست اسرائیل برای عدم حمایت از اوباما در انتخابات امریکا وجود نداشته باشد. این در حالی است که برخی سیگنال‌های ارسال شده از سوی اوباما به پوتین در نشست مشترک حاکی از تصمیمات وی برای تغییر برخی رویکردها پس از پیروزی در انتخابات در پیش روی امریکاست.

در همین حال محرومیت اروپا از بازار نفت و بیمه ایران نیز امری نیست که به سادگی از سوی این اقتصاد رو به زوال قابل چشم پوشی باشد. امری که با تحریم ایران ناخواسته در آن فرو افتاده است. شاید بر همین اساس روز شنبه ۱۷ تیرماه روزنامه گاردین نیز در گزارشی بحث بر سر موضوع غنی سازی ۲۰درصد در قبال پایان تحریم‌ها را دستور کاری مناسب برای مذاکرات آتی ایران و ۱+۵ عنوان کرده و ژست سختگیرانه اروپا در موضوع تحریم علیه ایران با وجود تمایل به پایان این تحریم‌ها را با هدف ارائه گزارش کار به صهیونیست‌ها ارزیابی کرده بود.